چطور رابطه سمی را تشخیص دهیم؟ راهنمای ۱۹ نکتهای
وابستگی در یک رابطه عاشقانه میتواند طیفی از حالات مختلف را شامل شود. در حالی که کمی دلبستگی و نیاز به همدم بودن طبیعی است، وابستگی ناسالم زمانی رخ میدهد که این نیاز به حدی برسد که فرد استقلال و هویت خود را در رابطه از دست بدهد. این وابستگی میتواند منجر به رفتارهای مخرب و آسیبزا برای هر دو طرف شود. شناسایی این نشانهها اولین قدم برای داشتن یک رابطه سالمتر است. در این مقاله، 19 نشانه از وابستگی ناسالم در یک رابطه عاشقانه را بررسی خواهیم کرد تا بتوانید آنها را در خود و یا شریک عاطفیتان شناسایی کنید:
- ✔
ترس شدید از تنهایی:
احساس وحشت و اضطراب شدید در هنگام تنهایی و تلاش برای اجتناب از آن به هر قیمتی. - ✔
نیاز دائمی به تایید:
احتیاج همیشگی به تایید و تحسین از طرف مقابل برای احساس ارزشمندی. - ✔
فقدان هویت مستقل:
تعریف هویت خود بر اساس رابطه و شریک عاطفی و عدم وجود علایق و فعالیتهای جداگانه. - ✔
حسادت و مالکیت شدید:
احساس حسادت غیرمنطقی و تمایل به کنترل زندگی و روابط اجتماعی شریک عاطفی. - ✔
فداکاری بیش از حد:
نادیده گرفتن نیازهای شخصی و فدا کردن تمام وقت و انرژی برای خوشحالی طرف مقابل.
- ✔
وابستگی مالی:
اتکا به شریک عاطفی برای تامین نیازهای مالی و عدم استقلال اقتصادی. - ✔
ترس از ابراز مخالفت:
ترس از بیان نظرات و احساسات واقعی خود به دلیل نگرانی از ناراحت کردن یا از دست دادن طرف مقابل. - ✔
تحمل رفتارهای توهینآمیز:
پذیرش رفتارهای نامناسب و توهینآمیز از طرف شریک عاطفی به دلیل ترس از تنهایی. - ✔
نیاز به کنترل:
تلاش برای کنترل رفتارها، افکار و روابط شریک عاطفی. - ✔
از دست دادن دوستان و خانواده:
قطع ارتباط با دوستان و خانواده به دلیل تمرکز بیش از حد بر رابطه. - ✔
دروغ گفتن برای حفظ رابطه:
پنهان کردن حقایق و دروغ گفتن برای جلوگیری از بروز اختلاف و حفظ رابطه. - ✔
مشکل در تصمیمگیریهای مستقل:
ناتوانی در تصمیمگیری بدون مشورت و تایید شریک عاطفی. - ✔
تغییر دادن خود برای جلب رضایت:
تغییر رفتار، علایق و حتی ارزشهای خود برای جلب رضایت شریک عاطفی. - ✔
جستجوی مداوم اطمینان:
نیاز دائمی به شنیدن جملاتی مانند “دوستت دارم” و “همیشه با تو خواهم بود” برای رفع اضطراب. - ✔
مشکل در رها کردن رابطه:
ناتوانی در پایان دادن به یک رابطه ناسالم حتی با وجود آگاهی از آسیبزا بودن آن. - ✔
نادیده گرفتن پرچم های قرمز:
چشم پوشی از نشانه های هشدار دهنده در مورد ناسالم بودن رابطه. - ✔
وسواس فکری درباره رابطه:
داشتن افکار مداوم و ناخواسته درباره رابطه و شریک عاطفی. - ✔
برنامه ریزی زندگی حول محور رابطه:
متمرکز کردن تمام برنامه ها و اهداف زندگی بر رابطه و شریک عاطفی. - ✔
تلاش برای نجات شریک عاطفی:
احساس مسئولیت بیش از حد برای حل مشکلات شریک عاطفی و تلاش برای “نجات” او.
این نشانهها ممکن است به صورت منفرد یا ترکیبی در یک رابطه ظاهر شوند. باید آگاه باشید و در صورت مشاهده هر یک از آنها، به دنبال کمک حرفهای باشید. شناسایی این الگوها گامی مهم در جهت داشتن روابط سالمتر و رضایتبخشتر است. با شناخت این نشانهها، میتوانید تصمیمات آگاهانهتری در مورد روابط خود بگیرید و برای بهبود آنها تلاش کنید.
1. نیاز دائمی به تایید و اطمینان از طرف مقابل
آیا برای کوچکترین کارهایتان نیاز دارید که شریک عاطفیتان شما را تایید کند؟ این میتواند نشانهای از وابستگی ناسالم باشد. وقتی دائماً از او میپرسید که آیا شما را دوست دارد یا نه، یا نگرانید که نظرش درباره شما تغییر کند، احتمالا به او بیش از حد وابسته شدهاید. به خاطر داشته باشید که ارزش شما به عنوان یک فرد مستقل، ارتباطی با نظر دیگران ندارد. اعتماد به نفس و خودباوری، کلید رهایی از این وابستگی است. روی نقاط قوت خود تمرکز کنید و به خودتان یادآوری کنید که چه ویژگیهای ارزشمندی دارید. به جای جستجوی تایید در دیگران، سعی کنید این تایید را در درون خود پیدا کنید. به این ترتیب، وابستگی شما به تایید دیگران کاهش مییابد.
2. ترس از تنهایی و رها شدن
ترس از تنهایی یک احساس طبیعی است، اما وقتی این ترس بیش از حد شود و زندگی شما را مختل کند، به یک مشکل تبدیل میشود. اگر به این دلیل در یک رابطه میمانید که از تنهایی میترسید، این رابطه سالم نیست. سعی کنید از تنهایی لذت ببرید و به عنوان یک فرصت برای رشد شخصی به آن نگاه کنید. مهارتهای جدید یاد بگیرید، با دوستانتان وقت بگذرانید و به فعالیتهایی بپردازید که به شما احساس خوبی میدهند. با غلبه بر ترس از تنهایی، میتوانید روابط سالمتری داشته باشید. چرا که دیگر نیازی نیست برای فرار از تنهایی به هر رابطهای چنگ بزنید.
3. نادیده گرفتن نیازها و خواستههای خود
در یک رابطه سالم، هر دو طرف باید نیازها و خواستههای خود را بیان کنند و به آنها اهمیت بدهند. اگر برای خوشحالی طرف مقابل، نیازها و خواستههای خود را نادیده میگیرید، به خودتان ظلم میکنید. بیان نیازها و خواستههایتان نه تنها حق شماست، بلکه به سلامت رابطه نیز کمک میکند. وقتی نیازهای شما برآورده نشوند، احساس نارضایتی و خشم میکنید. این احساسات منفی میتوانند به رابطه آسیب برسانند. پس، با خودتان صادق باشید و نیازهایتان را به روشنی بیان کنید.
4. حسادت و کنترلگری بیش از حد
حسادت و کنترلگری نشانههای بارز وابستگی ناسالم هستند. اگر دائماً رفتار شریک عاطفیتان را کنترل میکنید، او را بازجویی میکنید و به او شک دارید، به او اعتماد ندارید. اعتماد، رکن اصلی هر رابطهای است. بدون اعتماد، رابطه محکوم به شکست است. سعی کنید به شریک عاطفیتان اعتماد کنید و به او فضا بدهید. کنترلگری نه تنها رابطه را نابود میکند، بلکه باعث میشود شریک عاطفیتان از شما دور شود.
5. از دست دادن هویت فردی
در یک رابطه سالم، هر دو طرف هویت فردی خود را حفظ میکنند. اگر تمام علایق، سرگرمیها و دوستانتان را کنار گذاشتهاید تا شبیه شریک عاطفیتان شوید، هویت خود را از دست دادهاید. به علایق و سرگرمیهای خود ادامه دهید و با دوستانتان وقت بگذرانید.
6. وابستگی مالی یا عاطفی شدید
وابستگی مالی یا عاطفی شدید میتواند نشانهای از وابستگی ناسالم باشد. اگر برای تامین نیازهای مالی یا عاطفیتان کاملاً به شریک عاطفیتان وابسته هستید، در یک موقعیت آسیبپذیر قرار دارید. سعی کنید از نظر مالی و عاطفی مستقل شوید. این استقلال به شما قدرت میدهد تا در رابطه تصمیمات بهتری بگیرید. اگر از نظر مالی وابسته هستید، سعی کنید شغلی پیدا کنید یا درآمد خود را افزایش دهید. اگر از نظر عاطفی وابسته هستید، به دنبال حمایت از دوستان و خانوادهتان باشید و روی خودتان کار کنید. استقلال، کلید یک رابطه سالم و برابر است.
7. تحمل رفتارهای توهینآمیز یا تحقیرآمیز
هیچکس نباید رفتارهای توهینآمیز یا تحقیرآمیز را تحمل کند. اگر شریک عاطفیتان به شما توهین میکند، شما را تحقیر میکند یا با شما بدرفتاری میکند، این یک رابطه ناسالم است. شما شایسته احترام هستید. از خودتان محافظت کنید و از این رابطه خارج شوید. هیچ رابطهای ارزش تحمل توهین و تحقیر را ندارد. به دنبال حمایت از دوستان، خانواده یا یک مشاور باشید.
8. انکار مشکلات و نادیده گرفتن نشانههای هشدار
گاهی اوقات، افراد به دلیل وابستگی شدید به شریک عاطفیشان، مشکلات رابطه را انکار میکنند و نشانههای هشدار را نادیده میگیرند. این کار به رابطه آسیب بیشتری میرساند. سعی کنید با خودتان صادق باشید و مشکلات رابطه را بپذیرید. به نشانههای هشدار توجه کنید و برای حل مشکلات اقدام کنید. اگر نمیتوانید مشکلات را به تنهایی حل کنید، از یک مشاور کمک بگیرید. نادیده گرفتن مشکلات، آنها را از بین نمیبرد، بلکه آنها را بزرگتر میکند. رو راست باشید و در مورد مسائل و مشکلات با یکدیگر صحبت کنید.
9. تغییر مداوم خود برای جلب رضایت طرف مقابل
تغییر برای رشد و بهبود یک موضوع است، اما تغییر مداوم خود برای جلب رضایت طرف مقابل، نشانهای از وابستگی ناسالم است. شما نباید هویت و شخصیت خود را فدای خوشحالی دیگران کنید. سعی کنید خودتان باشید و به ویژگیهای منحصربهفرد خود افتخار کنید. اگر شریک عاطفیتان شما را همانطور که هستید دوست ندارد، شاید این رابطه مناسب شما نباشد. روی خودشناسی و رشد فردی تمرکز کنید و به این فکر کنید که چه چیزی شما را خوشحال میکند. اجازه ندهید کسی شما را مجبور کند به کسی تبدیل شوید که نیستید.
10. احساس پوچی و بیمعنی بودن زندگی بدون حضور شریک عاطفی
اگر احساس میکنید که زندگیتان بدون حضور شریک عاطفیتان بیمعنی و پوچ است، به او بیش از حد وابسته شدهاید. شما باید در زندگی خود هدف و معنا داشته باشید، حتی اگر تنها باشید. به دنبال علایق و سرگرمیهای جدید باشید، با دوستانتان وقت بگذرانید و به فعالیتهایی بپردازید که به شما احساس خوبی میدهند. سعی کنید منبع شادی را در درون خود پیدا کنید. 
با این کار، وابستگی شما به شریک عاطفیتان کاهش مییابد و احساس استقلال بیشتری خواهید داشت. زندگی فرصت های بیشماری در اختیار شما قرار می دهد.
11. دوری از دوستان و خانواده
اگر به خاطر رابطه با شریک عاطفیتان از دوستان و خانوادهتان دور شدهاید، این یک نشانه هشدار است. دوستان و خانوادهتان منبع حمایت و عشق هستند. شما نباید آنها را به خاطر یک رابطه کنار بگذارید. سعی کنید با دوستان و خانوادهتان در ارتباط باشید و برای آنها وقت بگذارید. حفظ این روابط، به سلامت روانی شما کمک میکند.
12. تمرکز بیش از حد بر روی رابطه و غفلت از سایر جنبههای زندگی
اگر تمام تمرکزتان بر روی رابطه با شریک عاطفیتان است و از سایر جنبههای زندگی خود غافل شدهاید، به او بیش از حد وابسته شدهاید. شما باید به کار، تحصیل، سلامتی، علایق و اهداف خود نیز اهمیت بدهید. زندگی متعادل، کلید خوشبختی است. سعی کنید بین جنبههای مختلف زندگی خود تعادل ایجاد کنید. هر کدام از جنبه های زندگی شما نیازمند توجه هستند.
13. ترس از ابراز مخالفت و بیان نظرات متفاوت
در یک رابطه سالم، هر دو طرف باید بتوانند آزادانه نظرات خود را بیان کنند و با هم مخالفت کنند. اگر از ترس ناراحت کردن شریک عاطفیتان، از ابراز مخالفت و بیان نظرات متفاوت خودداری میکنید، این یک نشانه هشدار است. شما حق دارید نظر خود را داشته باشید. سعی کنید نظرات خود را به طور محترمانه بیان کنید و از بحث و جدل بیمورد خودداری کنید. مخالفت سالم، به رشد رابطه کمک میکند. پذیرش این تفاوتها، کلید یک رابطه موفق است.
14. تمایل به تغییر دادن شریک عاطفی
اگر دائماً سعی میکنید شریک عاطفیتان را تغییر دهید، این یک نشانه هشدار است. شما نباید سعی کنید کسی را که دوست دارید به کسی تبدیل کنید که نیست. به جای تلاش برای تغییر دادن او، سعی کنید او را همانطور که هست بپذیرید. اگر نمیتوانید او را بپذیرید، شاید این رابطه مناسب شما نباشد. تلاش برای تغییر دادن دیگران، معمولاً با شکست مواجه میشود. به جای تغییر دادن دیگران، روی تغییر دادن خودتان تمرکز کنید.
15. احساس گناه یا مسئولیت در قبال احساسات شریک عاطفی
شما مسئول احساسات شریک عاطفیتان نیستید. اگر احساس گناه میکنید یا مسئولیت احساسات او را بر عهده میگیرید، به او بیش از حد وابسته شدهاید. هر فردی مسئول احساسات خود است. سعی کنید مرزهای سالمی در رابطه خود ایجاد کنید. به شریک عاطفیتان کمک کنید تا مسئولیت احساسات خود را بر عهده بگیرد. با این کار، از بار سنگینی که بر دوش دارید، رها میشوید.
16. مشکل در تصمیمگیری بدون مشورت با طرف مقابل
مشورت کردن با شریک عاطفی در تصمیمگیریها کار خوبی است، اما اگر بدون مشورت با او نمیتوانید هیچ تصمیمی بگیرید، این یک نشانه هشدار است. شما باید بتوانید به تنهایی تصمیم بگیرید و به تواناییهای خود اعتماد داشته باشید. سعی کنید قبل از مشورت با دیگران، خودتان فکر کنید و به نتیجه برسید. حق دارید در مورد زندگی خود تصمیم بگیرید. از شریک عاطفی خود کمک بگیرید اما استقلال رای خود را حفظ کنید.
17. ناتوانی در پایان دادن به رابطه، حتی زمانی که رابطه ناسالم است
اگر میدانید که رابطه شما ناسالم است، اما نمیتوانید به آن پایان دهید، به شریک عاطفیتان بیش از حد وابسته شدهاید. گاهی اوقات، رها کردن یک رابطه دردناک است، اما لازم است. از خودتان محافظت کنید و از این رابطه خارج شوید. هیچ رابطهای ارزش آسیب رساندن به شما را ندارد. به دنبال حمایت از دوستان، خانواده یا یک مشاور باشید. به خاطر داشته باشید که پایای دادن یک رابطه بد, نقطه شروعی برای یک رابطه خوب است.
18. کاملا مطلوبسازی شریک عاطفی و نادیده گرفتن عیوب او
اگر شریک عاطفیتان را کاملا مطلوبسازی میکنید و عیوب او را نادیده میگیرید، واقعیت را نمیبینید. هیچکس کامل نیست. همه افراد عیبهایی دارند. سعی کنید شریک عاطفیتان را همانطور که هست ببینید، با تمام خوبیها و بدیهایش. اگر نمیتوانید عیوب او را بپذیرید، شاید این رابطه مناسب شما نباشد. به دنبال یک رابطه واقع بینانه باشید، نه یک رابطه کاملا مطلوب.
19. احساس نارضایتی و ناخوشایندی دائمی در رابطه
اگر دائماً در رابطه خود احساس نارضایتی و ناخوشایندی دارید، این یک نشانه هشدار است. یک رابطه سالم باید به شما احساس شادی و رضایت بدهد. اگر رابطه شما این احساسات را به شما نمیدهد، باید آن را بررسی کنید. با شریک عاطفیتان در مورد احساسات خود صحبت کنید. اگر نمیتوانید مشکلات را حل کنید، از یک مشاور کمک بگیرید. زندگی کوتاه است و ارزش آن را دارد که در یک رابطه شاد باشید.
یکی از خطاهایی که خیلی از ما در روابط مرتکب میشیم اینه که فکر می کنیم ابراز حسادت یعنی عشق بیشتر. یادم میاد قبلا هرجا دوستم با کسی صحبت می کرد حسودیم می شد و فکر می کردم این نشون میده که خیلی دوستش دارم. اما حالا فهمیدم که این رفتارها فقط داره رابطه رو خراب می کنه و از اعتماد و صمیمیت کم می کنه.
خیلی ها هم فکر می کنند اگر تمام وجودشون رو وقف طرف مقابل کنند یعنی عاشق هستند. من خودم ماه ها تمام وقتم رو براش گذاشتم و دوستانم رو هم کم کم کنار گذاشتم. نتیجه؟ یه روز که رابطه تموم شد تازه فهمیدم چقدر تنها شدم و هویتم رو گم کردم. اینجور وابستگی ها فقط آدمو ضعیف تر می کنه.
یه چیز دیگه که خیلی وقت ها اشتباه می کنیم اینه که هر رفتار بدی رو توجیه می کنیم. من قبلا می گفتم “چون استرس داره این طور رفتار می کنه” یا “حسودیه ولی خوبه”. ولی این توجیه ها در واقع داره به طرف مقابل اجازه میده بیش تر بهمون آسیب بزنه. آدم باید بدون ترس از تنهایی حد و مرز تعیین کنه.
بعضی ها هم هستن که خودشون رو کاملا عوض می کنن تا طرف مقابل راضی باشه. من یه مدت سعی می کردم شبیه دختری بشم که دوستم دوست داشت. حتی فیلم ها و موزیک هایی رو که دوست نداشتم گوش می دادم. اما این کار فقط باعث شد خودم رو گم کنم. رابطه ای که مجبور باشی خودت رو پنهان کنی، ارزش موندن نداره.
آخرین چیزی که خیلی مهمه اینه که نباید منتظر باشیم یکی بیاد و زندگی ما رو نجات بده. من قبلا فکر می کردم فقط اگه یه نفر عاشقم باشه می تونم خوشحال باشم. ولی زندگی در واقع این طوری نیست. شادی واقعی از درون خود آدم میاد، نه از تایید دیگران. هرچقدر بیشتر خودت رو دوست داشته باشی، رابطه هات هم سالم تر میشن.